"Grote, gele muilbroeders," hiermee worden de soorten van de muilbroedende Betta waseri groep mee bedoeld uit Maleisië, Sumatra en Thailand. Hun gebrek aan kleuren maken ze tot een niet veel gehouden groep en dat terwijl het zeker zeer interessante soorten zijn. Bij alle soorten van deze groep ontbreekt de iridiserende kleur op de kieuwdeksels zoals Betta pugnax-achtigen wel hebben. Elke soort heeft wel her en der goud-kleurig verspreide schubben. Intussen zijn er 7 soorten beschreven en ongetwijfeld zullen er enkele volgen.

Zo zijn er al 3 nieuwe soorten bekend welke nog onbeschreven zijn; Betta sp. “Medas” uit Indonesië, Betta sp. aff. tomi “Sungai Penjuh, Anjungan” en Betta sp. aff. waseri “Pekan Nanas.”

Hieronder volgt wat korte informatie over elke soort van de toch vrij onbekende, maar niet minder interessante B. waseri soorten groep.

Betta chloropharynx Kottelat & Ng, 1994

Deze grote muilbroeder, 13 cm (TL), komt uit Banka en heeft zijn gekregen uit het Latijn. Chloro betekend groen en pharynx staat voor keel; groene keel. Betta chloropharynx heeft op de keel een zwart '8'-vormig symbool en onder de kaak 2 lichtgroene stippen. Het lichaam is licht- tot donkerbruin gekleurd met hier en daar een lichtelijk paarse gloed. In Banka leeft deze soort in ondiepe turfmoerassen van soms maar enkele centimeters diep. Deze biotopen bestaan voornamelijk uit bladafval waartussen de inwoners zich schuil houden. De pH ligt tussen de 4.5 en 5.5, de gH en kH tussen de 0 en 1. De gemeten temperatuur was 27.1°C. Ondertussen word deze Betta sterk bedreigd doordat hun biotopen verdwijnen en plaats moeten maken voor bijvoorbeeld plantages.

Betta hipposideros Ng & Kottelat, 1994

Eveneens een bewoner van zwartwater biotopen komt uit Selangor en Perak; Maleisië. Metingen wezen een pH tussen de 3.5 en 3.7 uit. De hardheid is helaas onbekend behalve dat het wel om zacht water gaat. Betta hipposideros dankt zijn naam uit Latijn, hipposideros is een verwijzing naar de zwarte hoefijzer-vormige symbolen op de keel. Ook deze muilbroeder word groot; rond de 14 cm (TL). Het lichaam is vaak lichtbruin gekleurd met een lichtere, horizontale streep. De keel is groen-achtig, een kleur die hier en daar ook terug te vinden is in de vinnen. De biotopen in Selangor en Perak staan onder grote druk. Veel biotopen zijn intussen al verdwenen en anderen zullen zeer toekomstig eveneens verdwijnen en plaats maken voor palmplantages.

Betta pi Tan, 1998

Betta pi, 12 cm (TL), is de enige van de groep welke niet voorkomt in zuurwater biotopen. De soort komt uit Thailand; Mae Nam Tod Deng en 12 km te Zuid-Westen van Tak Bai. Het is zeer waarschijnlijk dat deze soort zich aangepast heeft; lang geleden had ook Thailand zwartwater biotopen waarin deze soort vermoedelijk zou voorkomen. Nadat er in deze biotopen wel gewoon water maar geen zwartwater meer werd aangetroffen, heeft Betta pi zich ogenschijnlijk aangepast, een fenomeen dat zich zeer sporadisch voordoet onder Bettas. Ook Betta pi is een bedreigde soort, de natuurlijke leefomgeving word vernietigd door de aanleg van rubberplantages. Van het natuurlijke biotoop is alleen de pH bekend, welke tussen de 5 en 6 lag. Omdat deze grote gele muilbroeder een pi-vormig symbool op de keel heeft is deze beschreven als Betta pi. Wat kleur betreft lijkt de soort op Betta waseri; over het algemeen bruin-achtig.

Betta renata Tan, 1998

Dit is waarschijnlijk wel de meest onbekende grote, gele muilbroeder - naast B. hipposideros - van de groep. Slechts een handje vol mensen hebben Betta renata ooit gezien, maar gehouden word deze toch eigenlijk nooit. Het is weer een zwartwater bewoner die komt uit Rantau Panjang; Jambi. Ook hier is slechts 1 meting bekend, die van de pH: 4.1. Aangezien de natuurlijke biotopen turfmoerassen zijn betekend dit ook een lage dH en een niet al te hoge temperatuur. De laatste onderzoeken rondom de vraag welke soorten er bedreigd worden in Sumatra, vond plaats rond 1994. Op dat moment werd Betta renata niet bedreigd, of dat intussen veranderd is moet nog worden uitgewezen. Het is aanneemlijk dat deze soort vernoemd zou zijn naar iemand. Dat is hier absoluut niet het geval; renata komt uit het Latijn en betekend nier. Dit omdat de grote gele muilbroeder, rond de 14 cm (TL), op de keel een nier-vormig symbool heeft.

Betta spilotogena Ng & Kottelat, 1994

In Riau Archipelago, met name in Noord Pulau Bintan komt Betta spilotogena voor, eveneens een muilbroeder van 13 cm (TL). Helaas word ook deze Betta sterk bedreigd. Betta spilotogena leeft in verswatermoerassen met een pH tussen de 4.9 en 5.5 en een onbekende hardheid, welke zeer zeker laag zal zijn gezien het soort biotoop. De wetenschappelijke naam verwijst naar de zwarte stippen op de kieuwdeksels. Op de keel bevinden zich 2 grote, ovale stippen welke in elkaar kunnen overgaan en zodoende één grote stip vormen. Het lichaam van Betta spilotogena is veelal donkerbruin gekleurd met hier en daar verspreide gouden schubben zoals alle Betta waseri-achtigen. De vinnen zijn bruin-achtig met aan de randen en soms centraler, een mooie blauw-paarsige kleur.

Betta tomi Ng & Kottelat, 1994

Betta tomi is vernoemd naar Professor Tom Lam Toong Jin van de Singapore Universiteit en word zo'n 14 cm (TL). Ook deze soort is overwegend donkerbruin gekleurd maar wat ook kan plaatsmaken voor een lichte kleur met soms een donker streeppatroon welke zeer sterk naar zwart neigt. Bij de vinaanzet en in het begin van de vinnen - en daarbij de rugvin in het geheel - is een prachtige, lichtgele kleur zichtbaar. Aan de rand van de anale vin vertonen mannetjes vaak nog een brede groene rand. Op de keel heeft Betta tomi 2 iets parallel lopende, verticale strepen, soms losstaand van de onderlip. De soort komt uit Johor; Maleisië en kwam ook voor in Singapore waar Betta tomi al lang geleden is uitgeroeid. Deze muilbroeder komt voor in zuur verswater met een pH van 5.5. Helaas is Betta tomi inmiddels ook een sterk bedreigde soort.

Betta waseri Krummenacher, 1986

Betta waseri is de eerst ontdekte en beschreven soort van de groep en komt uit de omgeving van Kuantan, met name in Pahang. Daar leeft de soort in zwartwater bosstroompjes met een pH rond de 4 á 5. Het water is ook uitgesproken zacht alhoewel daar geen metingen van bekend zijn. In de kreekjes houdt Betta waseri zich op tussen het bladafval en de wortelstelsels van de overhangende vegetatie. Kuantan staat al lange tijd onder stevige druk, als gevolg verdwijnen er steeds meer biotopen waar deze soort in voorkomt. De wetenschappelijke naam dankt deze grote muilbroeder, 14 cm (TL), aan Alfred Waser; de ontdekker van de soort. Op de keel heeft Betta waseri 2 traan-vormige stippen. Het lichaam is eenvoudig donkerbruin gekleurd, een kleurenpatroon wat plaats kan maken voor een lichte grondkleur met een donker, bruin-zwart horizontaal streeppatroon. De vinnen zijn overwegend kleurloos tot een donkerbruine kleuring in de aanzet van de vinnen.

Voortplanting

Zoals vermeld zijn al deze soorten muilbroeders. Gezien hun grootte zijn grote bakken nodig met een minimum van 100 cm in lengte. De hoogte is minder belangrijk aangezien deze Bettas gewend zijn aan ondiep tot zeer ondiep water, soms maar enkele centimeters, dus een hoogte van 20 tot 30 cm is geen probleem. Voor de voortplanting is het sterk aan te raden de bak dicht te beplanten zodat er veel schuilplaatsen ontstaan. Het is onmogelijk om een algemene beschrijving over de voortplanting te geven gezien niet elke soort hetzelfde vereist. De ene soort plant zich zonder problemen voort in het gezelschap van anderen terwijl de ander een bak voor zich alleen vereist. Wel is het bij alle soorten van belang te genoemde waterwaarden te handhaven voor een optimale verzorging en voortplanting. Tijdens het afzetten kan zich een leuk fenomeen laten zien wat doet denken aan een soort balspel. Na een omstrengeling pakt het vrouwtje de eieren en stopt deze in de muil. Vervolgens gaat zij recht tegenover het mannetje 'staan' en spuugt vervolgens eitje voor eitje in zijn richting. Als het mannetje snel genoeg is kan hij de eitjes bemachtigen, is dit niet zo dan pakt het vrouwtje ze snel weer terug. Dit spel blijft zich herhalen tot het mannetje uiteindelijk in het bezit is van alle eitjes. De nesten van de deze gele muilbroeders kunnen vrij groot zijn; bij Betta spilotogena zijn nesten van 180 jongen gemeld, welke zich op dat moment in de muil van het broedende mannetje bevonden. Hoe lang er gebroedt word is nooit duidelijk geobserveerd. De jongen zijn van respectable lengte wanneer zij door het mannetje worden losgelaten; bij Betta spilotogena ongeveer 6 mm. De soorten uit de Betta waseri groep zijn veelal niet cannibalistisch dus de jongen kunnen prima bij de ouders gelaten worden. Op den duur zullen er zich dan jongen van verschillende nesten bij elkaar bevinden, hetgeen absoluut geen problemen opleverd. Regel hiervoor is wel dat de bak groot genoeg is en een zeer goede beplanting heeft.

“Big, yellow mouthbrooders,” these are the species of the Betta waseri group which occur in Malaysia, Sumatra and Thailand. Their lack of color makes them not attractive enough for many to keep them while in fact they are very interesting species. In all species of the group the iridescent colors on the gill plates, as in Betta pugnax-types for example, is missing. However all species of the Betta waseri group have here and there golden scales on the body. Meanwhile there are 7 described species and without question some will follow.

There are already 3 new, not yet described known species; Betta sp. “Medas” from Indonesia, Betta sp. aff. tomi “Sungai Penjuh, Anjungan” and Betta sp. aff. waseri “Pekan Nanas.”

Some short information will be provided on every species of the basically unknown, but not the least uninteresting Betta waseri species group.

Betta chloropharynx Kottelat & Ng, 1994

This large mouthbrooder, 13 cm (TL), occurs in Banka. The species obtained its name from the Latin words chloro; meaning green and pharynx; meaning throat: green throat. Betta chloropharynx has a black ‘8’-shaped symbol on its throat and two light green dots underneath the jaw. The body is colored light to dark brown with here and there a purple glow. In Banka this species thrives in shallow peat swamps which are sometimes only a few centimeters deep. These habitats exist mainly from leaf litter where the inhabitants hide in. The pH is 4.5 to 5.5, de gH and kH between 0 and 1. The measured temperature was 27.1°C. Meanwhile this Betta is on the threatened species list because their habitats are destroyed to make place for plantations for example.

Betta hipposideros Ng & Kottelat, 1994

Also an inhabitant of blackwater biotopes comes from Selangor and Perak; Malaysia. Measurements concluded a pH between 3.5 and 3.7. The gH value, unfortunately, is unknown except for the fact that the value is low. The name of Betta hipposideros also comes from Latin; the name hipposideros was chosen in allusion to the black horse-shoe markings on its throat. This mouthbrooder also grows large; about 14 cm (TL). This species has a light brown body with a lighter colored, horizontal bar. The throat is greenish, a color that here and there can also be found in the fins. The habitats in Selangor and Perak are under a lot of pressure; many have already been destroyed and other will soon be in the near future to make place for palm plantations.

Betta pi Tan, 1998

Betta pi, 12 cm (TL), is the only species of the group which does not occur in acidic water habitats. The species comes from Thailand; Mae Nam Tod Deng and 12 km South-West of Tak Bai. It is very likely that this species adapted throughout time; long ago also Thailand had blackwater habitats in which this species assumable would have occurred. After no blackwater could be found there anymore and only freshwater was to be found, Betta pi assumable adapted, a phenomenon that’s very rare amongst Bettas. Also Betta pi is a threatened species, its natural habitat is being destroyed by the arrival of rubber plantations. Of its natural habitat only the pH value is known, which lies between 5 and 6. Because this big, yellow mouthbrooder has a pi-shaped symbol on its throat it was described as Betta pi. Regarding coloration this species is quite similar to Betta waseri, which is brownish.

Betta renata Tan, 1998

This species is probably the most unknown, big yellow mouthbrooder – next to B. hipposideros – of the group. Only a handful of people have ever seen Betta renata, let alone kept the Betta. Again this species is a blackwater inhabitant, this time from Rantau Panjang; Jambi. Also on this habitat only one measurement is known, a pH of 4.1. Because it’s a peat swamp it means the gH and temperature are both in the lower regions. The last inquiries about whether this is also a threatened species or not, date from around 1994. At that point in time Betta renata was not on the list, however it’s very possible that its status has changed in the meanwhile. It’s assumable that this species would be named after a person. In fact that’s far from true. The species its name, renata, is Latin and stands for kidney. This in allusion to the black, kidney-shaped mark on its throat. This species also grows somewhat large; around 14 cm (TL).

Betta spilotogena Ng & Kottelat, 1994

In Riau Archipelago, especially in North Pulau Bintan, another big, yellow Betta can be found that was described as Betta spilotogena and grows to a length of 13 cm (TL). Unfortunately this species is also on the threatened species list. Betta spilotogena thrives in acidic freshwater swamps, with a pH between 4.9 and 5.5 en and unknown gH which lies in the low regions since the nature of the habitat. The scientific name refers to the black spots on the gill cover. On the species its throat are 2 large, oval spots which may join each other forming one large spot. The body of Betta spilotogena is more or less dark brown with here and there the earlier mentioned golden scales. The fins are brownish with on the margins and sometimes more central, a beautiful bluish-purple color.

Betta tomi Ng & Kottelat, 1994

Betta tomi is named after Professor Tom Lam Toong Jin of the Singapore University en reaches a length of 14 cm (TL). Also this Betta is colored dark brown, however this color can make place for a much lighter coloration with sometimes a dark horizontal stripe pattern, which comes close to blackish, being present. The beginning of the all fins and in the actual first fins parts – and the dorsal fin completely – are beautifully, light yellow colored. In most cases the males also show a wide, green margin in the anal fin. On the throat of Betta tomi are 2, somewhat parallel, vertical bars which may not join the lower lip. The species comes from Johor; Malaysia and used to thrive in Singapore as well. However, sadly the species is extinct in the latter named location for many years now. This mouthbrooder lives in acidic freshwater with a pH of 5.5. Unfortunately they are now heavily threatened.

Betta waseri Krummenacher, 1986

Betta waseri was the first species of the group to be discovered and described en comes from Kuantan area, especially Pahang. There they thrive in blackwater forest streams with a pH around 4 to 5. The water is also extremely soft, however no measurements are known. In the forest streams Betta waseri lives in the cover of leaf litter and roots of plants and trees growing on the habitat its sides. Kuantan is under great pressure for a long time now and as a result more and more habitats of Betta waseri cease to exist. The scientific name of this large mouthbrooder comes from Alfred Waser, the original discoverer of the species. On the throat of this species are 2 teardrop-shaped spots. The body is simply colored dark brown what can make place for a much lighter color with a dark, brown-blackish horizontal stripe pattern. The fins are mostly transparent to a dark brown coloration in the actual beginning of the fins.

Spawning

As mentioned with every species, the Betta waseri group exists from only mouthbrooders. Because of their size they need large tanks with a minimum of 100 cm in length. The height is less important since these Bettas are used to living in shallow to very shallow waters, sometimes only a few centimeters, so a height between 20 and 30 cm will do fine. In order to spawn any of these species it’s strongly advised to heavily plant the tank in order to create many hiding places. It’s impossible to give a general description on how to spawn the big, yellow mouthbrooders because not every species requires the same circumstances. One species – Betta tomi - easily spawns in the presence of other specimens whilst others require a tank for them alone. However, with every species it’s important to maintain the water values as presented for an optimal care and spawning results. During spawning an interesting phenomenon may show itself. Behavior that looks like a sort of ball game; after an embrace the female gathers the eggs in the mouth. Then she takes in a position right in front of the male and spits out the eggs one by one in the male his direction. If the male is fast enough he can obtain the egg, if not, the female takes back the egg. This behavior repeats itself until the male is in possession of all the eggs. The nests of these yellow mouthbrooders can be rather large; in Betta spilotogena 180 young have been reported which were in the mouth of the breeding male at that time. For many days the male breeds has never been observed. The young are a respectable length when released by the male; in Betta spilotogena about 6 mm. All the species of the Betta waseri species group are almost certain not cannibalistic so raising the young with the male and female won’t present any problems. After a while many young from different nests and sizes will populate the tank which won’t be any problem. However, in this case it’s very important that the tank is large enough and possesses many plants.